De Renaissance
Het villa-ontwerp uit de Renaissance omvatte de totale uitleg van huis en tuin en landschap.
De agrarische boerderij en de villa vertegenwoordigen het culturele ideaal van het leven op het platteland. Tijdens de vijftiende eeuw werd de villa steeds meer als plaats gezien voor bezinning en zinnelijk genot. De Romeinen hadden al eerder onderscheid gemaakt tussen ‘villa rustic’ (een landelijke variant met landerijen en slaven/pachters) en ‘villa urbana’ (villa buiten de stad, van de rijkere klasse uit de Romeinse oudheid die normaal in een ‘domus’ stadswoning wonen, en in de zomer naar hun villa buiten de stad trekken).
Daarnaast wordt in de Renaissance de tuinarchitectuur belangrijk. De Italiaanse architect Alberti (1404-1472) speelt in deze tijd een belangrijke rol.
De natuur neemt een centrale positie in. De tuin is een representatie in miniatuur van Gods creatie.
De architect zag de wetenschap van de geometrie als basis voor zijn kunst. Hij baseerde zich op Pythagoras, Plato en het neoplatonisme. Goddelijke getallen, zoals 3,4,7,12 en 40; verhoudingen uit de gulden snede en gelijkzijdige vormen vormden de basis voor een ontwerp.
De natuur werd op deze manier ook wiskundig geïnterpreteerd.
De relatie tussen villa en landschap, of eigenlijk tussen mens en natuur staat centraal. Het landschap komt onder controle te staan van het menselijk intellect. Het landschap is een belangrijk onderdeel van de compositie. De integratie van het panorama in de tuin maakt dat natuurlijke elementen als rivieren, heuvels, valleien en bossen worden betrokken in het ontwerp.
In het model van Palladio, van de Veneto villa, honderd jaar na Alberti, staan de begrippen ‘nuttig, mooi en correct’ centraal. In zijn efficiënt georganiseerde villa’s zijn functioneel en formeel. Hij plaats de villa en het landschap in een architectonische orde.
De ontdekking van perspectief was gerelateerd aan de ontdekking van de horizon. De villa komt in relatie te staan met de omgeving. Het landschap werd zo geen veranderlijke achtergrond, maar een belangrijk onderdeel van de compositie.
De villa werd voorheen bekeken met het landschap op de achtergrond. Nu was het echter mogelijk om het in een perspectief te plaatsen en in relatie te brengen met de tuin op de voorgrond. Het panorama werd een decoratieve en beïnvloedbaar deel van architectuur van de villa. De natuurlijke horizon werd zo de grens van de optische ruimte in plaats van de omtrek van het landgoed.
Bij de landelijke villa’s van Palladio vormden de tuin een mooie introductie van de trap en de piano nobile (de hoofdverdieping). De as werd geïntroduceerd en alles werd hier op afgestemd.
De landelijke villa’s van Palladio
Hoewel de meeste villa’s van Palladio in het platteland zijn geplaatst, zijn er ook een aantal op een helling of heuvel gebouwd. Een voorbeeld hiervan is Villa Rotonda. In deze villa laat de biaxiaal symmetrische plattegrond de relatie met het omliggende landschap in de ruimtelijke structuur zien.
In de boeken ‘Quattro libri’ geeft Palladio aan, waaraan een villa volgens hem moet voldoen.
Na het instorten van de overzeese handel, valt men in Venice terug op hun eigen gebied, Veneto. Het vertrouwen lag toen bij de agrarische sector. The Veneto villa’s zijn anders dan villa’s in andere streken van Italië, omdat de economische omstandigheden hun functie bepaalde. De Italiaanse villa stond vooral voor rust en ontspanning ten midden van de natuur, met een afkeer tegen het drukke stadsleven. The Veneto villa was daarentegen en boerderij waar gewerkt werd.
Het was een functioneel geheel, waar de landbouw, het landelijke leven en de aristocratische status samen komen.
Palladio ontwikkelde een lijst waarin alle belangrijke componenten waren opgenomen en die gebruikt kon worden om verschillende combinaties te produceren naar wens van de opdrachtgever.
Het uiterlijk van de villa hield hij sober, zonder decoraties. Hij liet het idee, dat het een uniek object moest zijn vallen en creëerde in plaats daarvan series van objecten.
De eigenaar van de villa moest afstand doen van de decoraties aan de buitenkant, maar kon deze in het interieur tonen door middel van fresco’s (waarin het villaleven, the landeigenaar en zijn bezittingen werden geïllustreerd.)
De ideale vorm voor een hal, was volgens Palladio een vierkant. Hierin werden feesten gehouden en Palladio omschreef het als een openbare ruimte. Het was het centrum van de villa.
Vanuit de loggia, keek de landeigenaar uit het voorplein waar de oogst werd binnengebracht en spelen werden georganiseerd, ook keek hij zo uit over zijn bezittingen.
Het tempelfront omlijste de hoofdingang van het gebouw en gaf de status van het gebouw en de landeigenaar weer.
De trappen leidden naar de piano nobile, de belangrijkste verdieping van het gebouw. Deze lag vaak hoger, weg van de vochtige bodem en zo kon men beter over het land kijken.
Er bestonden er drie soorten villa’s. Type 1 bestond uit vier gelijke delen. Type 2 bestond uit drie delen in de verhouding 2:3:2. Type 3 bestond uit drie gelijke delen. Volgens het boek Quattro libri waren er zeven mogelijke relaties tussen lengte en hoogte. De proporties werden bepaald door numerieke series en konden per villa verschillen. Zo ontstonden er ook onderlinge relaties tussen de verschillende ruimten, waarbij de centrale hal altijd het hoogste en grootste is. De huizen met maar een hoofdverdieping hadden kleine trappen, omdat deze volgens Palladio geen belangrijke rol vervulden.
De villa lag midden in het landschap, omdat het een centrale rol vervulde. Alles werd vanuit de villa geregeld. Volgens Palladio was de weg ook een belangrijk element, iets hoger gelegen dan de velden eromheen zodat men goed overzicht kon houden.
Een situering nabij een rivier werd aangeraden, omdat zo goederen vervoerd konden worden en het water kon gebruikt worden in het huishouden. Stilstaand water moest worden vermeden in verband met stank en eventuele ziektes. De villa’s werden vaak op strategische lokaties geplaatst, bij een kruispunt van wegen of waterwegen, zodat het direct in verbinding stond met de nabijgelegen steden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten